Was het echt zo slecht?

Met opgetrokken wenkbrauwen las ik zojuist online de verslagen van mediakanalen over het interview met een band door een BN'er gisteren op nationale televisie. De kritiek liegt er niet om. Ik zal het niet herhalen hier, omdat er genoeg op Twitter te vinden is hierover. Was het dan echt zo slecht?

Ik ben zelf maar even het interview terug gaan kijken en wat me opvalt, is dat hoewel er wat letterlijke vertalingen in woordkeuze opgemerkt konden worden, wat mensen soms 'steenkolenengels' noemen, het interview wel gewoon een interview was.

– Er was een duidelijke Q&A vorm;

– Vragen werden zo goed mogelijk beantwoord;

– Er werd gelachen en er was wat humor.

Wat we konden zien was een interview dat ook echt leek op een interview en waar eventuele miscommunicatie coöperatief werd opgelost door zo goed mogelijk te antwoorden of door de vraag nog een keer anders te stellen wanneer er een ander antwoord kwam dan leek te worden verwacht. Dit soort samenwerking is kenmerkend voor lingua franca Engels.

Wat maakt dan dat Nederlanders online zo vernietigend reageren op de taalvaardigheid van anderen en meer publieke figuren? De verklaring hiervoor valt mogelijk te vinden in het waarnemen van het Nederlandse accent, de hoeveelheid 'eh' die te tellen waren en de letterlijke vertalingen hier en daar (i.e. in woordkeus), maar misschien speelde ook de soms letterlijke overdracht van een Nederlandse stijl van bevragen een rol die in Engelstalige landen een beetje anders is en ook de beleving rondom 'awkwardness' van stiltes kan verklaren. Zoeken naar woorden kost op lagere niveaus nu eenmaal tijd en al helemaal als je moet anticiperen op een antwoord die je mogelijk niet verwacht had. Op een C1 en C2 niveau gaat interactie ook sneller.

Misschien zegt de manier van reageren van kijkers ook iets over de schaamte en andere negatieve emoties die gevoeld worden bij de kijkers thuis en iets over eigen en mogelijk gepercipieerde taalvaardigheid. Ik gebruik het woord 'gepercipieerd' hier, omdat niet iedereen ervoor kiest om eigen taalvaardigheidsniveau in kaart te laten brengen door experts die een betrouwbaar oordeel kunnen vellen over de taalvaardigheid op individueel niveau.

Wat de spraak van de interviewer liet zien, waren wat kenmerken van een 'B-niveau' in het Engels met hier en daar wat kenmerken van die van een 'basic user'. Dit soort dipjes omlaag uitgaand van de kenmerken van 'foreign language use' (in lijn met het Europees Refentiekader voor Talen) zag je ook bij de bandleden. Zo werden bijvoorbeeld niet-bestaande woorden gevormd 'randomic' in plaats van 'random' en werd het infinitief van een werkwoord en de ing-vorm ook door de bandleden hier en daar op een syntactisch (en dus grammaticaal) niveau niet correct gebruikt.

Dit soort dipjes naar beneden zie je ook bij C1 en C2 users, waarin ze ineens even een 'B dingetje' laten zien. En hoewel fans in het Engels soms vloeiender leken te zijn in termen van 'uninterrupted speech' (en dus minder 'eh's') gebruikten ook zij B-niveau grammatica om te spreken over hypothetische situaties in de vorm van de zogenaamde 'conditionals' en dus de 'als […] dan […]' constructie in het Engels, eventueel uitgesproken met een accent dat mogelijk wat Brits-Engels klinkt.

Taalvaardigheid wordt in kaart gebracht door lees- en luistervaardigheid en schrijf- en spreekvaardigheid in kaart te brengen. Spreekvaardigheid wordt onderverdeeld in onder andere 'monologen' en 'dialogen' die elk zo zijn/haar eigen eigenschappen hebben. Mensen kunnen sterker zijn in het ene aspect van taalvaardigheid dan in het andere aspect van taalvaardigheid. Hooguit kunnen we nu iets zeggen over de indruk die bestaat over iemands taalvaardigheid.

De BN'er voerde een soort dialoog met de band en de fans kregen de kans om vragen stelden (een vorm van een 'monoloog'). Opvallend is dat de meeste mensen beter lijken te zijn in monologen dan in dialogen, zo blijkt in ieder geval in mijn beroepspraktijk. Dat men de taal van fans vergelijkt met de taal van de BN'er is begrijpelijk, maar het is in de regel ook gemakkelijker om een enkele zin goed uit te spreken dan om spontaan te reageren op een opmerking van iemand die een vraag van je beantwoordt. Natuurlijk kun je wel wat vinden van de eisen die al dan niet gesteld worden aan de Engelse taalvaardigheid van personeel op nationale televisie.

Ik had het dus over wat dipjes omlaag. Zijn dit soort dipjes omlaag (uitgaand van het ERK) erg in deze context? Dat hangt ervan af. Voor diegene die verwachten dat iedereen op C2-niveau Engels kan spreken, is het mogelijk 'storend' te noemen, maar objectief gezien is dit niet erg, want het gaat over de algemene communicatieve presentatie van iemand in de context waarin de persoon werkzaam is. Als je het belangrijk vindt dat Nederland goed gerepresenteerd wordt en je hier een hoger taalvaardigheidsniveau passend bij vindt, en meer fans/kijkers dit vinden (zoals het geval lijkt te zijn als we de hoeveelheid Tweets bekijken) dan zou de productie dit mogelijk mee kunnen nemen in HR-beleid in de toekomst.

Mocht je willen weten waar je jezelf op de ERK schalen bevindt, dan kan je communicatieve performance bijvoorbeeld door the British Council beoordeeld worden tijdens formele examens als Cambridge Advanced English, waarna bij een goede en niveau gepaste prestatie een certificaat wordt overhandigd. Bij LSA LINGUA kun je ook een examentraining volgen dat hierop voorbereid, omdat we een formeel exam prep centre zijn.

Terug naar het Tv-optreden. Wat we hier op Tv zagen was de presentatie van iemand die wat kenmerken heeft van een B-niveau in het Engels en wat belangrijk is om te weten is dat het B-niveau als een acceptabel eindniveau gezien wordt door nationale beleidsmakers en dus ook in het hoger onderwijs. Hetzelfde (B-niveau) wordt als eindniveau voor een Hbo-propedeuse (B1, van CEFR) en een vierjarige Hbo-opleiding (B2 niveau) gehanteerd. Dit heeft natuurlijk o.a. te maken met de beschikbare budgetten van onderwijsinstellingen en de invloed hiervan op inhoud van het onderwijs dat curriculair kan worden aangeboden. Gelukkig zijn er manieren om je bij te scholen buiten formele opleidingen om voor professionals die het B-niveau niet 'genoeg' vinden.

Waar deze BN'er precies op de schaal zou vallen is niet zo belangrijk. Dit ga ik ook niet in detail publiekelijk bespreken. Ook is het zo dat ik meer zou moeten zien van iemand om een betrouwbaar oordeel te kunnen vellen, maar wat ik wel kan zeggen is dat er objectief gezien zeker ruimte voor verbetering. Wel is het zo dat veel Nederlanders dus een B-niveau in Engels hebben en we ook bijvoorbeeld onlangs op het Eurovisie songfestival ook niet het hoogste taalvaardigheidsniveau hebben kunnen zien dat te produceren zou zijn in het Engels. Grote verschillen waren ook waarneembaar tussen BN'ers.

Die verschillen tussen taalvaardigheidsniveaus van BN'ers (en mensen in algemene zin) kunnen mogelijk te verklaren zijn door de hoeveelheid interactie die zij hebben met moedertaalsprekers en nonnative spekers die geclassificeerd kunnen worden als 'natural language users' (C2), de meer politiek correcte term voor wat we tot dusver kenden als near-native speakers. Mensen kunnen namelijk meertalig zijn of zo hard gewerkt hebben dat ze dezelfde soort taal gebruiken als hoogopgeleide moedertaalsprekers, maar er is natuurlijk nog veel meer grijs gebied te bedenken op individueel niveau.

Investeren in Engels taalvaardigheid kan natuurlijk altijd. Zo zou je contact op kunnen nemen om je startniveau in kaart te kunnen laten brengen om te weten waar je nu staat om vervolgens toe te kunnen werken naar een C1 niveau of zelfs C2. Ik werk veel samen met particulieren die binnen maatwerktrajecten toe willen werken naar communicatieve effectiviteit. Ook geef dit soort 'advanced level' trainingen binnen universiteiten aan wetenschappelijk en niet-wetenschappelijk personeel en heb ik klanten uit het bedrijfsleven. 

Vind je het belangrijk om op een advanced niveau te kunnen spreken in gewoon Engels of wil je het zakelijk gebruiken? Neem dan contact op. Heb je zelf binnenkort een publiek of online optreden en wil je voorkomen dat men online op deze manier over jouw performance spreekt? Neem dan gerust contact op. Ik kan bijvoorbeeld een maatwerktraining voor je ontwikkelen, zodat je in alle rust en met privacy kunt toewerken naar een hoger niveau en er geen tijd wordt verspild aan dingen die je bijvoorbeeld al kunt en niet verder wilt ontwikkelen. Ik denk in ieder geval graag met je mee!